10.8 C
İstanbul
Cuma, Mart 29, 2024

Arktik Yerel Halkları

Arktik Kutup Bölgesi, Arktik Beşlisi diye bilinen Amerika, Rusya, Kanada, Norveç ve Danimarka(Grönland) ülkeleriyle direkt olarak; İsveç, Finlandiya ve İzlanda ile de dolaylı olarak bağlantısı bulunan Kuzey Kutup Bölgesi’dir. Zengin yeraltı madenlerine sahip olması nedeniyle diğer ülkelerin de dikkatini çekmektedir. Aynı zamanda bölgede yaşayan yerli halklar da bulunmaktadır.

Arktik Kutup Bölgesinde yaşayan Eskimolar, kendi içlerinde İniut adıyla bilinen ve yaklaşık 100-150 bin nüfuslu insan topluluklarıdır. Bölgenin iklim koşullarına ayak uydurmuş olarak yaşayan bu halklar, son yıllarda küresel ısınmanın etkisiyle değişen koşullara alışmakta zorluk çekmektedirler. Yerli halkların değişen yaşam şekillerinin nedeni yalnızca doğal koşullarla sınırlı kalmamakta, aynı zamanda Güney’den buraya gelmeye başlayan diğer halkların etkisiyle de değişime uğramaktadırlar.

Yerli halkların yaşamı, yaşanan etkileşimler sonucu olumlu ve olumsuz olarak etkilenmektedir. İyileşen ve kolaylaşan yaşam koşulları bu halklara daha rahat bir hayat sunarken, diğer yandan kültür, dil, gelenek ve göreneklerini kaybetmekle karşı karşıya gelmelerine neden olmaktadır. Yine aynı şekilde bebek ölüm oranları azalıp, beklenen yaşam süresi artarken; Güney’den gelen insanlarla birlikte bazı bulaşıcı hastalıklar da bölgeye taşınmıştır. Etkileşimlerin yanı sıra, buradaki toplumu çeşitli şekillerde asimile etme çabaları, yerli halkların kültür ve dillerinin yok olmasına neden olmaktadır. Kendilerine özgü dilleri bulunan ve geçimlerini doğadan sağlayan bu halklar, zamanla geçimlerini sağlayabilmek için petrol rafineleri ve madenlerde işçi konumunda çalışmak ve diğer dilleri öğrenmek zorunda kalmışlardır. Değişen yaşam koşulları ve geçim zorlukları nedeniyle yer değiştiren yerli hakların; aile birlikleri bozulmuş, kimlik sorunları ve ruhsal sorunları artmaya başlamıştır.

Yerli halk dini olan Şamanizm, zamanla Hıristiyan misyonerlerin bölgeye gelmesi ile birlikte değişmeye başlamıştır. Yerli halk, Hıristiyanlık ile kendi kültürünü sentezlemekte başarılı olabilmiş, hatta çocuklarına isimlerini verirken koydukları Hıristiyan isimler ile birlikte kendi dillerinden isim koymayı ihmal etmemişlerdir. Kanada yerli halk diline ve kültürüne saygı duymakta, hatta yerli halk dilini resmi dillerinden biri olarak kabul etmektedir; ancak bunun tam tersi olarak verilebilecek örnek olan Rusya, artık yerli halkların kendilerine özgü isimler kullanmalarını kısıtlamaktadır.

Arktik Bölgesi’nin asıl sahibi konumundaki yerli halklar, diğer devletlerin rant ve çıkar çatışmaları arkasında kaybolmaya yüz tutmuştur. Arktik Konsey’e üye olmaya çalışan diğer devletler, Çin’in bölgede araştırma yapması, NATO’nun söz sahibi olmaya çalışması, bölgenin gelecekteki önemini gözler önüne sermektedir. Gelecekte, olası bir bölge paylaşımında, büyük devletlerin karşısında yerli halkların akıbetinin ne olacağı da belirsizdir.

Son yıllarda, sahip olduğu büyük rezervlerle dikkatleri iyice üstüne çeken Arktik Bölgesi adına kararlar alabilmek ve toplantılar yapabilmek adına kurulan Arktik Konseyi’ne, yerli halkları temsil eden topluluklar da katılmaya başlamıştır. Böylece; uluslararası arenada sesini duyurmaya başlayan Arktik halklar, aynı zamanda kültür, dil, gelenek, görenek ve haklarını korumaya çabalamakta; ayrıca bölge ile ilgili söz sahibi olabilmektedirler. Geleceğin kullanılabilecek rezervlerini barındıran ve büyük sorunlara yol açabilecek olan bu bölgenin, büyük güçlerin çıkar çatışmaları sırasında, asıl hak sahipleri olan yerli halkların haklarını korumak adına daha çok ön planda olabilmeleri ve kendi kültürlerini koruyabilmeleri için destek sağlanmalıdır. Ekonomik ve politik açıdan ön planda tutulan bu bölge için atılacak adımlarda, insani açıdan bir kez daha düşünülmelidir.

Ezgi ÖLÇÜM

SON YAZILAR
İLGİLİ HABERLER

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.